Observeren is een ambacht

Alles is informatie

Observeren en scherp waarnemen is een sleutelvaardigheid voor iedereen en in het bijzonder voor professionals die met mensen en cultuur werken. Scherp waarnemen en zien wat er tussen mensen gebeurt is een essentiële vaardigheid om het gedrag van anderen goed te interpreteren en situaties juist in te schatten.

Amy E. Herman schreef hier een in scherpe formuleringen een prachtig boek over (Visual Intelligence). Dat kreeg ik als cadeau van een student voor het begeleiden van haar antropologisch afstudeeronderzoek. Ik geef de scherpte in observeren en formuleren graag door aan anderen, met deze samenvatting van zinvolle vaardigheden en wijze lessen.

Beoordelen

“We vinden alleen de wereld waar we naar zoeken”

1. use it or lose it; oefen je visuele waarnemingsvermogen voortdurend
2. vertraag; neem de tijd zorgvuldig te kijken en zoek de nuance
3. interpreteer niet; onze hersenen verdraaien, vertroebelen en veranderen observaties 
4. ken jezelf; je onbewuste filters en vooroordelen bepalen deels je waarneming
5. gebruik de COBRA kijk-strategie;

• Camouflaged; concentreer je op dat wat verborgen is
• One; focus op één onderwerp, bekijk de dingen één voor één
• Break; neem een pauze zodat je weer scherp en fris kunt waarnemen
• Realign; laat je verwachtingen los en herorden je waarnemingen en
• Ask; vraag anderen om kritisch naar je observaties en conclusies te kijken

Analyseren

“Ontdekken bestaat uit zien wat iedereen gezien heeft en denken wat niemand gedacht heeft”

1. bekijk alle perspectieven; kijk naar de situatie vanuit alle standpunten en expertises ga kijken;
2. veldwerk doen, de echte werkelijkheid is anders dan wat op papier staat.
3. zie wat er niet is; zoek naar dat wat opvallend afwezig is observeer en
4. expliciteer; wat weet ik? wat weet ik niet? wat moet ik weten?
5. prioriteer; bekijk en analyseer eerst het belangrijkste onderdeel.

Formuleren

“Het verschil tussen bijna het juist woord en het juiste woord is werkelijk een belangrijke kwestie”

1. formuleer precies; wees specifiek, gedetailleerd en kies verstandig wat je deelt
2. formuleer op maat; zeg niet teveel, teveel informatie geeft evenveel ruis als te weinig
3. geloof wat je ziet; ook als het zeer onwaarschijnlijk of zelfs onmogelijk lijkt.
4. zeg wat je ziet; niet wat je denkt, dat zijn vaak interpretaties en deels emoties gebruik frames en labels;

• hernoemen (kies een passend label)
• herkaderen (pick the right frame)

Aanpassen

“We zien de dingen niet zoals ze zijn, we zien ze zoals wij zijn”

1. word je bewust van je oordelen en elimineer de slechte
2. verwar vooroordelen niet met feiten; gebruik je vooroordelen om vragen te stellen
3. leg anderen je conclusies voor; zij zien andere dingen en helpen ons scherper te kijken
4. blijf bij wat je waarneemt; beheers je emoties ipv je laten beheersen door je emoties.
5. zoek objectieve antwoorden; voor subjectieve, complexe of emotionele vraagstukken

Door scherp te observeren, zie je wat er tussen mensen gebeurt, kun je situaties en gedrag beter interpreteren en wordt het makkelijker je doelen te behalen.

[Dit artikel is ook als pdf te downloaden: Observeren is een ambacht]